Kwartalinik FIDES ET RATIO „W TROSCE O RODZINĘ”

dr Irena Grochowska

INSTYTUT EKOLOGII I BIOETYKI WFCH, UKSW

INTEGRALNY WYMIAR LUDZKIEJ SEKSUALNOŚCI W MODELU SPICE PROFESORA THOMASA HILGERSA

Przyjęcie i wyrażanie kobiecości i męskości są wyrazem seksualności człowieka. Natura  człowieka jest seksualna i wszystko co człowiek czyni zawsze nosi znamię jego płciowości, kobiecości lub męskości (Półtawska, 2002, s. 5).

Dzisiejsza kultura uwypukla znaczenie fizyczności i pożądliwości i bardziej skupia się na erotyzmie człowieka niż na jego wieloaspektowej seksualności. Zainteresowanie skupiające większą  uwagę   na    biologicznym i  fizjologicznym    aspekcie    ludzkiej seksualności prowadzi do oddzielenia miłości od życia i życia od miłości. To sprawia, że mniej  ważna   staje   się  sama  osoba,  a  to  z  kolei  powoduje  psychiczną  i  duchową deprawację.

Antykoncepcja,    sterylizacja,    aborcja,    pornografia   są    konsekwencją    takiego redukcyjnego spojrzenia na ludzką płciowość.

Odpowiedzią na fizyczne i wąskie spojrzenie na ludzką seksualność jest podejście oparte   bardziej   na   rozumieniu   niż   pożądliwości   (to   mózg   jest   centrum   ludzkiej seksualności).

Skupienie  uwagi  na  wszystkich  wymiarach  ludzkiej  seksualności  (duchowy, fizyczny, psychiczny, intelektualny i relacyjny) i dążenie do pełnej integralności w rozwoju człowieka jest osobowe i  wewnętrzne, oznacza łączność pomiędzy miłością a życiem oraz prowadzi do afirmacji człowieka we wszystkich wymiarach.

Wprowadzenie

Rozważania  o   ludzkiej  płciowości,  zjednoczeniu  i  wzajemnym  obdarowaniu powinny być  poprzedzone odniesieniem do samego człowieka. Podstawą do rozważań Profesora Hilgersa (2004) na temat seksualności człowieka jest encyklika Humanae Vitae (1968) i przyjęte w niej podejście zgodne z  nauczaniem Kościoła, oparte na filozofii tomistycznej.

Współczesny tomizm ujmuje człowieka jako osobę. Ujęcie człowieka jako osoby jest  obecne  we  wszystkich  kierunkach  współczesnego  tomizmu.  Dobre  rozumienie osoby wydaje się  filozoficznym antidotum na wiele zagrożeń, jakie niesie dla człowieka współczesna  rzeczywistość   (Stępień,   2004,  s.  163),  także  w  dziedzinie  rozumienia ludzkiej seksualności.

Wiele małżeństw nie  widzi związku seksu z  codziennym życiem  i codziennym potwierdzaniem wzajemnej miłości.

Głównym   zagadnieniem   krótkiej   refleksji   rozważanej   w   tym   artykule   jest integralność i dojrzałość we wzajemnym obdarowywaniu się w oblubieńczej miłości oraz czynniki, które na tę rzeczywistość wpływają.

Punktem   do   rozważań   etycznych   na   temat   przekazywania  życia   jest   więc właściwe rozumienie, kim jest człowiek?

Rozważania  na  temat  osoby  ludzkiej  warto  rozpocząć  od  filozofi  Boecjusza, według którego osoba to jednostkowa substancja o naturze rozumnej. Występujące w tej definicji  pojęcie  natura  oznacza   istotę  bytu  wraz  ze  wszystkimi  przypadłościami  i skutkami  tych  przypadłości[1]. Najważniejszymi  przypadłościami  są  władze,  a  za  nimi dopiero działania, które dzięki władzom mogą być realizowane.

Święty Tomasz interpretując Boecjusza (za: tamże, s. 168.) wymienił formę jako duszę posiadającą dwie władze poznawcze – intelekt bierny i intelekt czynny. Obie te władze  umożliwiają rozumne działanie. Natura jest więc istotą w działaniu. Boecjańska natura pozwala byt rozumnie działający traktować jako byt osobowy. Jest to ujęcie osoby od strony jej działań.

Wyjątkowość człowieka polega na tym, że posiada ciało (materię) oraz możność niematerialną.  Bogactwo  człowieka  wiąże  się  z  jednoczesnym  posiadaniem  możności materialnej i niematerialnej.

Profesor Hilgers pracując nad praktyczną stroną medycyny związanej z dziedziną ginekologiczno–położniczą, respektuje nauczanie Kościoła odnoszące się do człowieka i jego powołania, a więc przyjmuje filozofię, na których opiera się nauczanie Kościoła.

1.        Nauczanie Kościoła jako podstawa metody Profesora Hilgersa

Kościół naucza o przyrodzonej godności człowieka i wynikającej z tej godności praw, przede wszystkim prawa do życia i jego ochrony. Godność człowieka jest pojęciem filozoficznym, które ma  szczególne znaczenie  w teologii Św. Tomasza z  Akwinu, jako neotomizm stanowiący podstawę społecznego nauczania Kościoła, w tym nauczania Jana Pawła II.

Stanowisko personalistyczne wynikające z tego nurtu oparte jest na antropolopgii odczytywanej z Księgi Rodzaju..

Godność  osoby  wynika  z  podobieństwa  człowieka  do  Boga  [Rdz  1,  26-28]

„Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam (..) Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich „ Bądźcie płodni i rozmnażajcie się”)”.

Dopiero   przyjęcie   prawdy   o   wielkiej   godności   osoby   ludzkiej   obdarowanej istnieniem,   życiem   i   płciowością   (..)   każe   człowiekowi   szukać   takiego   sposobu zachowania jaki odpowiada godności każdej osoby (Półtawska, 2009, s. 7).

Encyklika Humanae Vitae ukazuje wewnętrzne przeznaczenie aktu małżeńskiego oraz  zachęca do  respektowania tego przeznaczenia w przekazywaniu życia ludzkiego [HV, 11].

Nauczanie  zawarte  w  encyklice  potwierdza  Boże  ustanowienie  o  jedności  i rodzicielstwie jako dwóch podstawowych wymiarach sensu stosunku małżeńskiego [HV,12].

Jan Paweł II (1986) w swoich refleksjach na temat encykliki Pawła VI Humanae Vitae podkreśla  ten jej fragment, który mówi o „podwójnej funkcji znaku w zbliżeniu małżeńskim”  oraz  o  „nierozerwalności”  tego  podwójnego  wymiaru  funkcji.  Z  punktu widzenia  moralności  fragment  encykliki  odnoszący  się  do  podwójnego wymiaru aktu seksualnego jest szczególnie ważny.

Jan Paweł II jako wierny kontynuator nauczania Pawła VI, w swojej teologii ciała podejmuje  analizę  encykliki  Humanae  Vitae,  uważając,  że  „nauka  zawarta  w  tym dokumencie   współczesnego  nauczania  Kościoła  pozostaje  w  organicznym  związku zarówno z sakramentem małżeństwa, jak też z całą biblijną problematyką teologii ciała, skoncentrowaną   wokół   „kluczowych”   słów   Chrystusa.   W   pewnym   sensie   można powiedzieć, że całokształt rozważań pt. „Mężczyzną i  niewiastą stworzył ich” na temat „odkupienia   ciała”    a   sakramentalności    małżeństwa    stanowi    jakby    rozbudowany komentarz do nauki zawartej właśnie w encyklice Humanae Vitae” (Jan Paweł II, 1986, s. 6).

Wiele pytań dotyczących  płciowości i seksualności człowieka oraz  samego  aku małżeńskiego pojawiło się po wydaniu przez Papieża Pawła VI encykliki Humanae Vitae.

Encyklika dając odpowiedzi na współczesne problemy i wyzwania biomedyczne związane  z   moralnością  małżeństwa  i   rodziny,  uruchomiła  również  szereg   pytań odnoszących  się  do  teologii,   szczególnie  do  jej  obszaru  związanego  z  antropologią obejmujacą „teologię ciała”.

Niezwykle  ważne  w  nauczaniu  obu  papieży  było  zagadnienie  ochrony  życia.

Praktyczną odpowiedzią na część pytań zainspirowanych encykliką Humanae Vitae jest stosunkowo nowa nauka i metoda doktora Hilgersa[2] – NaProTechnology.

Dorobek pontyfikatów Pawła VI i Jana Pawła II przyczyniły sie do zrozumienia ludzkiej seksualności, a wręcz były    punktem zwrotnym na  miarę rewolucji kopernikańskiej.  Nie  uwierzono  Kopernikowi,  kiedy  mówił,  że  Ziemia  krąży  wokół Słońca, ale raczej utrzymywano, że to Słońce krąży wokół Ziemi. W dzisiejszym świecie ludzka seksualność jest odbierana jako obracająca się wokół biologii i fizjologii organów genitalnych,  kiedy  tak  naprawdę  ludzka   seksualność  ogniskuje  się  wokół  lepszego zrozumienia ludzkiej osoby. Doktor Hilgers, który twierdzi, że niektóre problemy, których doświadczamy dzisiaj, są odbiciem naszej zbiorowej bierności w studiowaniu tych dwóch papieży.

Ojciec Święty Jan Paweł II w swojej adhortacji Familiaris Consortio wprowadził koncepcję  wewnętrznej  duszy  ludzkiej  (u  prof.  Hilgersa  „inner  soul”),  na  której  tak wyraźnie  oparł  przesłanie  Doktor  Hilgers  w swojej  nowej  nauce –  NaProTechnology (Natural Procreative Technology).

NaProTechnology    jest     nauką    zainspirowaną    encykliką     Humanae    Vitae, (a  szczególnie  jej  wybranym  fragmentom  dotyczącym  wewnętrznego  ładu  stosunku małżeńskiego) Pawła VI, który zapoczątkował w nauczaniu Kościoła troskę o integralny rozwój człowieka.  NaProTechnology jako nauka poświęcona rozrodczości kobiety, jest automatycznie przypisywana dziedzinie ginekologiczno-położniczej, ale z całą pewnością można   powiedzieć,   że   NaProTechnology   jest   propozycją   nowego   stylu   życia   nie burzącego harmonii, dającego szansę na pełny rozwój człowieczeństwa, a w przypadkach zdiagnozowanych schorzeń i patologii naukową propozycją ich leczenia. Profesor Hilgers opracował metodę z nadzieją, że stanie się ona narzędziem w przywracaniu i zachowaniu harmonii w życiu kobiety, małżeństwa i rodziny.

NaProTechnology jest propozycją połączenia precyzyjnie sformułowanej wiedzy z nauką  i     praktyką    w przesłaniu           ewangelicznym. Naprotechnology    współgra z  naturalnym  cyklem   kobiety  i  pozwala  dokładnie  określić  przyczyny  niepłodności, diagnozować je i w końcu leczyć. Trzeba tutaj nadmienić, że NaProTechnology to nie tylko wspomaganie rozpoznania przyczyn niepłodności, ale również pomoc w leczeniu innych schorzeń układu rozrodczego z jednoczesną uważnością na integralność osoby ludzkiej.

NaProTechnology konsekwentnie realizuje nauczanie dotyczące godności i życia ludzkiego:

–    respektuje godność pary i asystuje nie wyręczając w akcie małżeńskim prowadzącym do szczęśliwego rozwiązania ciąży;

–    współpracuje z naturalnymi mechanizmami i funkcjami prokreacyjnymi kobiecego cyklu;

–    podchodzi do organizmu kobiety jak do całej ludzkiej osoby;

–    jest metodą uwzględniającą medyczne, chirurgiczne i prenatalne podejście;

–    pomaga parze odkrywać „duszę” ludzkiej seksualności;

–    sztuczną antykoncepcje i INF traktuje jako niemoralne rozwiązanie.

Hilgers  twierdzi,  że  coraz  częściej  metody  naturalne  uważane  za  niekonwen- cjonalne są respektowane przez medycynę konwencjonalną.

Jan Paweł II w Familiaris Consortio napisał, że wybór rytmu naturalnego pociaga za sobą akceptacje cyklu osoby, to jest kobiety, a co za tym idzie akceptację:

–         dialogu,

–         wzajemngo szacunku,

–         współodpowiedzialności, i

–         samokontroli w integralnej wizji człowieka i jego powołania.

Przyjęcie rytmu cyklu i podjęcie dialogu oznacza przyjęcie duchowego, cielesnego, emocjonalnego, intelektualnego    i    psychicznego   charakteru    komunii    małżeńskiej przeżywanej  w  wierności.  Takie  doświadczenie  pozwala  na  ubogacenie  współnoty małżeńskiej  czułością i serdecznością oźywiającą płciowość ludzką, także w wymiarze fizycznym, czyli konstytuuje wewnętrzną duszę (inner soul) ludzkiej seksualności.

2.   Koncepcja Profesora Hilgersa

Ludzka seksualność jest wielowymiarowa, profesor Hilgers (2004) zwraca uwagę na dwa rodzaje seksualności:

–         na seksualność mózgową [celebrocentric sexuality];

–         na seksualność genitalną [ geniotocentric sexuality].

Zrozumienie  i  przyjęcie  głębi  seksualności  mózgowej  sprawi,  że  będzie  ona przyjemnością przeważajacą nad kulturą genitalną i stanie się szansą na rezygnowanie z samej tylko seksualności genitalnej.

Jeżeli    współczesny    człowiek    traktuje    seks    jako    jedną    z    podstawowych przyjemności w życiu, to ograniczenia formalne na poziomie zmysłowym i fizycznym będą dla niego niezrozumiałe. Skutecznym sposobem na ubogacenie seksu zmysłowego, przyjemnościowego  może  być  głębsze  zrozumienie  ludzkiej  seksualności  i  odkrycie w   niej   głębokiego   wymiaru   duchowego.  Poznanie   szerokich   horyzontów   ludzkiej seksualności  może  przyczynić  się  do  głębszego  jej  zrozumienia  i  zobaczenia  jeszcze piękniejszego,   pełnego   sensu   i   nowej   treści   jej   wymiaru.   Osoba,   która   nie   zna przyjemności duchowych z kontaktu z Bogiem,  automatycznie rozgląda się za innymi przyjemnościami szczególnie czerpanymi z kontaktu z innymi.

Jeżeli  poznawanie  seksualności  rozpoczyna  się  od  biologicznego  popędu,  to trudniej jest dojść do sedna, czyli do jej prawdziwej przyjemmności..

To  tutaj  trzeba  właśnie  odnaleźć  to,  co  św.  Augustyn  nazwał delectatio  victrix, zwycięskim  rozkoszowaniem   się.    Tylko    przyjemność    odnosi    zwycięstwo    nad przyjemnością. Nigdy nie odnosi się zwycięstwa nad przyjemnością przez obowiązek. Przyjemność  zawsze będzie potężniejsza niż obowiązek. To właśnie chce wyrazić św. Augustyn: Przyjemność  pokonuje się tylko przez przyjemność (Daniélou, 1994). W tym kontekście chciałabym podkreślić, że  wsłuchiwanie się w ludzką seksualność, szanując godność  osoby  i  szukając  odbicia  Bożej  Miłości  w  jej  ludzkim  wymiarze  „dostarcza człowiekowi owej delectatio victrix,   wstępujemy wtedy na trop zwycięskiego rozkoszowania, które odczuwane jest nie tyle w zmysłach co na 'poziomie” ducha, serca, osoby”[3].

Wielu   współczesnych   naukowców   takich   jak:   Kingsley,   Davis,   Masters   and Johnsons (za: Hilgers, 2004) główną uwagę skupiało na poglądzie, że ludza seksualność opiera  się  w   przeważajacej  części  na  seksualności  genitalnej.  Rozbudowane  studia seksualnych  zachowań  skupiają   się  głównie  na  erotycznych  i  fizycznych  aspektach ludzkiej seksualności. Podczas, gdy dojrzała osoba – cały człowiek musi być rozpatrywany w kontekście totalnej seksualności. Mało uwagi poświęca się  głębszemu jej znaczeniu i   nie   zwraca   sie   uwagi   na   odkrywanie   prawdziwej   wewnętrznej   duszy   ludzkiej seksualności.

Profesor Hilgers powiada, że aby człowiek stał się dojrzały w swojej seksualności powinien zrozumieć jej głęboki wymiar, jej wewnętrzną duszę (inner soul). Człowiek wyraża się  poprzez swoją  seksualność,  która jest  związana z  płcią  i  przypomina, że wyraża się poprzez męskość lub poprzez kobiecość.

Kobiecość  i  męskość  wykazują  swoistość,  która  jest  niezaprzeczalna  i  w  niej zawarta jest wartość własna, która jest siłą  w służbie dla drugiego człowieka (Stein,2005, s. 15).

Jan Paweł II (1994) podkreślał, że „pomiedzy byciem dla siebie oraz byciem dla drugich zachodzi bardzo głęboka więź. Tylko ten może stać się bezinteresownym darem dla drugich, kto sam siebie posiada”.

Doktor Hilgers uwzględnił to przesłanie w swoim modelu odnoszącym sie do więzi małżeńskiej, dlatego zachęca do wzajemnego poznania siebie i budowania zaufania.

Profesor Hilgers odpowiedział swoją nauką i praktyką, na wołanie Pawła VI, który poprzez słowa  Encykliki Humanae Vitae pytał: „Czy ze względu na większe poczucie odpowiedzialności, jakim się  odznaczają współcześni ludzie, nie nadszedł już czas, aby zadanie przekazywania życia powierzyć raczej ich rozumowi i woli, aniżeli określonym procesom ich organizmów?

Ważne jest, aby w tym miejscu przypomnieć podstawowe prawa antropologiczne, które z wielkim respektem przyjął twórca NaProTechnology:

–    jesteśmy naszym ciałem, nie używamy go, ani nie posiadamy;

–    jesteśmy złożonym bytem z duszy i ciała;

–    dusza, która formuje osobowe (duchowe) cechy człowieka czyni całego człowieka osobą;

–    dusza nie jest kompletną osobą, jest duchem, niematerialnym komponentem;

–    człowiek jest stworzony na obraz Boży a jego seksualność jest podstawowym elementem osoby ludzkiej[4].

Katolicki  pogląd  na  ludzką  seksualność  respektuje  całą  osobę  ludzką,  choć niejednokrotnie  nauczanie Kościoła jest wyszydzane, gdyż współczesny świat chetniej obraca sie wokół erotyki, niż poznania głębi ludzkiej seksualności. W biblijnym przekazie możemy znaleźć harmonię piękna zmysłowego i duchowego.

Słowa  skierowane  do  kobiety  w  Pnp  1,15  –  „O  jak  piękna  jesteś  przyjaciółko Moja…”  przypominają  o  tym,  że  kobieta  staje  się  dla  mężczyzny  przede  wszystkim źródłem podziwu, ale  odnoszą się nie tylko do piękna zmysłowego, ale także do jeszcze potężniejszego piękna duchowego i są  potwierdzeniem, że piękno duchowe warunkuje zmysłowe, bo wiemy, że samo zmysłowe nie wytrzyma próby czasu.

Jan Paweł II (1994) uświadamia, że oboje, kobieta i mężczyzna są dani sobie, aby mogli   wzajemnie   potwierdzać   swoje   człowieczeństwo,  zdumiewając  się   nad   jego dwoistym bogactwem.

3.   MODEL SPICE

Ostatecznie  uświadamiamy  sobie,  że  ludzka  seksualność  jest  wielowymiarowa. Trzeba spojrzeć  na seksualność mózgową jako  konstruktywną alternatywą do  kultury genitalnej.

Creighton Model2  karze nam spojrzeć, nauczyć się i przyjąć całość seksualności człowieka.

Wyzwanie dla tych, którzy przyjmują Model Creightona lub inny naturalny system polega na tym,  że zakładamy, że współżycie  trwa 24  godziny na dobę przez 7  dni w tygodniu,  a  nie  2-3  dni  w  tygodniu.  Nie  oznacza  to  trywializowania  genitalnego  lub seksualnego aspektu ludzkich relacji. W swojej istocie Model Creihgtona rozszerza ludzką seksualność  i ludzkie seksualne horyzonty.  Pozwala zrozumieć pełnie ludzkiej seksualności i jej prawdziwe znaczenie.

W ten sposób seksualność ludzka jest respektowana i promowana w prawdzie i pełnym ludzkim  wymiarze. Nie jest traktowana przedmiotowo (instrumentalnie) i nie  przyczynia się  do  rozbijania  ludzkiej  jedności  duszy  i  ciała,  ale  prowadzi  do  głębszej interakcji natury i osoby.

Jeżeli  para  przyjmuje  model  Spice  (Hilgers,  2004a,b,c)  jako  sprawdzian  więzi małżeńskiej i  postepów w przemianie dotychczasowego stylu życia, wtedy para zgadza sie  na  wstrzemieźliwość  we  wspołżyciu  podczas  dni  płodnych,  (jeżeli  chce  odłożyć poczęcie dziecka na później).

Wiele  par  traktuje  dni  bez  stosunku,  które  są  następstwem  wyboru  metody naturalnej, jako wadę metody. Najważniejszą rzeczą w zrozumieniu metod naturalnych, w tym omawianej NaProTechnology i stosowanego w niej Modelu Creightona jest nauczenie się i przyjęcie niektórych zachowań  charakterystycznych i koniecznych w stosowaniu metod   naturalnych   (np.   okresowa   wstrzęmięźliwość   w   podejmowaniu   stosunków płciowych).   Takie   podejście   pokazuje   parze   całość   ich   ludzkiej    seksualności   w odpowiedniej perspektywie.

Nasza obecna kultura jest nakierowana na przyjemność wynikającą z fizycznego aktu  seksualnego  (genitocentryzm), jest  więc dużym wyzwaniem  przyjęcie  Creighton Model Fertility Care[6].

Koniecznym warunkiem tej metody (dotyczy także innych naturalnych metod) jest asystowanie  parze w zrozumieniu i docenieniu mózgowego podejścia do seksualności. Kiedy  mózg  staje  się  centrum  seksualności  człowieka,  pożądliwość  fizyczna  nabiera innego wymiaru, staje się dopełnieniem kontaktu  seksualnego [7],bowiem  kontakt seksualny różni się zasadniczo od kontaktu fizycznego (płciowego, genitalnego). Kontakt genitalny jest kontaktem czysto fizycznym miedzy kobietą i mężczyzną,w odróżnieniu od całego bogactwa wielowymiarowych przeżyć seksualnego kontaktu.

Seksualny kontakt różni się od płciowego, ponieważ jest to „kontakt” całej osoby z drugą osobą. Ponieważ seksualny kontakt jest szerszy od kontaktu fizycznego, to jeżeli ten drugi będzie  wyłączony przez kilka dni, nie  wpłynie to  na jakość więzi małżeńskiej. Kontakt seksualny nigdy nie powinien być unikany.

Seksualny  kontakt   zawiera   prawdziwe  seksualne  interakcje   i  jest  przez  to wielowymiarowy.  Do   harmonijnego  realizowania  więzi  w  związku  niezbędne  jest zrozumienie różnic między tymi dwoma formami kontaktu.

Ponieważ  żyjemy  w  kulturze  erotyzmu,  to  trudno  jest  być  śwadkiem  kultury seksualnej nie  opartej na przyjemności związanej z pożądaniem erotycznym i będącej wynikiem dojrzałości ludzkiej seksualności.

Profesor Hilgers dzieli się doświadczeniem pracy z parami i potwierdza fakt, że przez   unikanie   stosunków   płciowych   w   okresie   płodnym,   rozwija   się   naturalna tendencja, że  pary  rozwijają  swoje  relacje poprzez inne, niepłciowe sposoby.  Rozwój takiej formy komunikacji staje się podstawą do radosnych i trwałych małżeńskich relacji.

Kiedy   stosunek   płciowy   staje   się   ogniskującym   relacje,   to   inne   aspekty komunikacji i osobowości pozostają nierozwijane.

Zaufanie w relacji małżeńskiej wynika z rozwoju niegenitalnych form komunikacji. Prawdziwe  relacje  między  mężczyzną  i  kobietą,  stają  się  uwalniające  i  trwałe,  kiedy rozwijają się wszystkie wymiary ludzkiej seksualności. Wtedy, kiedy zaczyna egzystować prawdziwa miłość to zjednoczenie płciowe nabiera głębszego znaczenia i staje się coraz bardziej satysfakcjonujące.

Niektóre pary żyjące wg. erotycznej kultury, kiedy decydują się na zmodyfikowanie swoich postaw  napotykają na problemy, ponieważ do chwili decyzji kierowali się tylko pożądaniem w podejmowaniu współżycia płciowego.

Zmiana   sposobu   podejścia   do   swojej   seksualności   i   życia   płciowego   jest szczególnym wyzwaniem dla tych, którzy mają długą historię stosowania antykoncepcji. Jest to trudny okres dla tych, którzy chcą rozwijać wszystkie aspekty swojej relacji, aż do momentu osiągnięcia równowagi i nowego wzorca wzajemnych odniesień seksualnych.

Do zmiany sposobu myślenia, działania  w sferze ludzkiej seksualności oraz  do mierzenia jakości więzi małżeńskiej służy model SPICE [6].

Model SPICE – ujmuje całościowo ludzką osobę i służy do oceny dojrzewania par do  wzajemnego  obdarowywania  się  miłością  (Hilgers,  2004a,b,c).  Ewaluacja  Modelu SPICE u Prof. Hilgersa przebiega według określonych pytań i zawiera ewaluację zarówno własną jak i współmałżonka.

Taka  forma  pozwala  śledzić  dojrzewanie  wielowymiarowego  charakteru  więzi małżeńskiej.

Model Spice uwzględnia:

S = SPIRITUAL (pierwiastek duchowy)

P = PHYCICAL (pierwiastek fizyczny)

I = INTELLECTUAL (pierwiastek intelektualny)

C = CREATIVE / COMMUNICATIVE (pierwiastek kreatywny)

E = EMOTIONAL / PSYCHOLOGICAL (pierwiastek emocjonalny, psychologiczny)

3.1. Pierwiastek duchowy (spiritual)

W wymiarze duchowym jako najważniejszy element rozwoju wzajemnej miłości, Hilgers  wymienia  wspólną  modlitwę.  Modlitwa  pomaga  w  rozwijaniu  i  wzmacnianiu potrzeb duchowych zarówno jednostki jak i pary.

Najwyższą formą modlitwy jest miłość do Boga. Miłość do małżonka wynika z miłości do Boga.

Głęboko duchowym, jak również emocjonalnym i psychicznym doświadczeniem jest werbalne komunikowanie się małżonków. Ważne jest wypowiedzenie i usłyszenie od kochanej osoby, że to, co dotyczy ich obojga, jest objęte miłością. Gdy jest to powtarzane w codziennym życiu, wspomaga rozwój  zaufania i zminiejsza chwiejność emocjonalną związku.

3.2. Pierwiastek fizyczny (physical)

Fizyczny kontakt nie ogranicza się tylko do samego aktu, dlatego Hilgers namawia, aby nie rezygnować ze wspólnej sypialni, nawet w okresach, gdy para unika stosunku.

Efekt miodowego miesiąca, jako specjalna jakość pożycia pojawia się po okresie wstrzemięźliwości. W tym trudnym dla niektórych par (szczególnie na początku) okresie,  można zwracać szczególną uwagę na dotyk czułości, przytulanie, obejmowanie, trzymanie się za ręce.

Być może jednym z sekretów jest to, że mężczyźni lubią być przytulani tak samo jak     kobiety.  Kreatywne                     przytulanie    jest    środkiem    wyrażającym    bliskość,    nie prowadzącym do genitalnego stosunku. Zasypianie w ramionach ukochanej osoby, bez oczekiwań  jest  również  pięknym  przeżyciem.  Dobrze  jest,  jeżeli  para  potrafi  sobie wytyczyć granice podniecenia seksualnego.

Okres, w którym para unika kontaktu genitalnego jest często doświadczane jako przerwa w potrzebie wykazania się każdej nocy.

Ważną  formą  fizycznej  aktywności  jest  relacja  z  dziećmi.  Zabawa,  przytulanie, całowanie  wzmacnia ich poczucie bezpieczeństwa i jest środkiem dawania życia. Tak ważna forma interakcji  również wydaje się redukować potrzebę erotycznej aktywności. Wzrasta poczucie spełnienia w rodzicielstwie. Jest to forma dotyku afirmującego.

Różnorodność   innych    aktywności    takich    jak    spacery,    rozmowy, wspólne planowanie,  oglądanie  filmów  pomaga  w  budowaniu  komunikacji  i  zaufania,  a  także zwiększa poczucie wartości, redukując potrzebę budowania więzi wyłącznie na stosunku płciowym.

Wiele par może identyfikować się ze swoimi potrzebami poprzez uruchomienie intelektualnych  wrażeń.  Mogą  wspólnie  spróbować  wyjaśnić  sobie  różnice  między seksualnym  a   fizycznym  kontaktem.  Pary  mogą  korzystać  z  polecanej  lektury,  aby poszerzyć horyzonty w rozumieniu ludzkiej seksualności.

Przyjęcie   i   zrozumienie,   że   unikanie   fizycznego   kontaktu   nie   jest   niczym nienaturalnym, a nawet może być wsparciem ich wspólnej decyzji jest ważnym etapem w pracy nad przyjęciem nowego stylu życia. Wiele jest sytuacji w naszym życiu, w których rezygnujemy z fizycznego zbliżenia. Są to różne sytuacyjne zdarzenia (choroba, ciąża itd). Wszystkie  pary  doświadczyły  tego  i mogą  uświadomić sobie,  że  to  nie  było  dla  nich szkodliwe. Para powinna zrozumieć, że wybór rodzaju kontaktu i decyzja o ciąży lub jej odroczeniu to wspólna, dojrzała decyzja.

Wzajemne  respektowanie  się  i  szacunek  mogą  być  intelektualnie  wspierane poprzez zrozumienie i wspólny wybór drogi. Ponieważ CrMS [9]  jest medycznie bezpieczny, może dawać satysfakcję w tym obszarze, szczególnie kobietom. Para może byc zachęcana do dyskusji na temat swoich priorytetów i wyborów, co jest ważne dla ich rozwoju.

3.3. Pierwiastek kreatywności (komunikacji)

Para  może  być  kreatywna  na  wiele  sposobów.  Małżonkowie  mogą  zrobić  coś specjalnego  dla   siebie  (specjalne  danie,  wspólny  obiad,  kwiaty  lub  inne  specjalne przyjemności), kiedy wiedzą jak mogą docenić i budować wzajemną komunikację.

Niektóre pary piszą do siebie miłosne listy, czując, że takie pisanie ma dla nich specjalne  znaczenie. Żona może włożyć do śniadania specjalne „słówko” od siebie dla męża, a mąż może zadzwonić w ciągu dnia i zapytać „ jak Ci leci”, „kocham Cię”.

Czyniąc wspólne plany łatwiej jest zaplanować aktywność z korzyścią dla obojga lub  całej   rodziny.   Pomocną  w  rozwijaniu  pierwiastka  kreatywności  może  być  lista nieerotycznych sposobów na wyrażanie miłości, które satysfakcjonują oboje małżonków i mogą być dla nich wyjątkowe.

3.4. Pierwiastek emocjonalny (psychologiczny)

Dla par ważne jest przekonanie ich do rezerwowania dla siebie specjalnego czasu, aby mogły ze sobą porozmawiać o sprawach, które są dla nich ważne, a o których do tej pory nie rozmawiały.

Para powinna być zachęcana do wyrażania swoich uczuć, ponieważ wyrażanie uczuć i własnych potrzeb jest niezbędnym warunkiem dobrej komunikacji. Najczęściej pierwsze osiągnięcia w tej dziedzinie stają się nowością i nową jakością dla nich samych Małżonkom powinno się pozwalać na danie wyrazu swoim frustracjom i potwierdzić, że są one normalnym stanem.

Pytanie  dotyczące  samopoczucia  związanego  z  unikaniem  fizycznego  kontaktu powinno  się   pojawić  i  być  punktem  do  dyskusji,  wzajemnego  uczenia  się  siebie nawzajem i otwartości. Przez  proces ujawnienia flustracji, a nawet złości, para może rozpoznać ważne wzajemne obawy, może to  być  okazją do nowych osiągnięć a także zobaczenia   trudności,   które   mogą   być   przepracowane.    Ważna   tutaj   jest   pomoc asystującego, aby flustracje nie stały sie dominujące.

Aby proces uwolnienia emocji przebiegł prawidłowo, najpierw para musi nauczyć się otwartości  w  swoich relacjach. Relacja otwartości łączy i pozwala rozwinąć głębiej poczucie bliskości i intymności.

Ważnym  punktem  edukacji  na  temat  seksualności  człowieka  jest  pokazanie konkretnych przykładów niegenitalnych form seksualnych interakcji. Profesor Hilgers zwraca  szczególną  uwagę  na  umiejętności  osoby  wprowadzającej  i  asystującej  przy edukacji pary.

Podsumowanie

Ekspresję  seksualną  według  filozofa  Mary  Joyce  (1970)  można  porównać  do orkiestry  symfonicznej. Objaśnia ona, co to znaczy być aktywnym seksualnie, wskazuje więc na pełnię ludzkiej seksualności.

Jesteśmy skłonni odbierać jawne wręcz dramatyczne zachowania jako bardziej aktywne  formy   ekspresji.  Mary  Joyce  podaje  przykład  orkiestry  symfonicznej  i  jej dyrygenta. Niejednokrotnie  widzimy dyrygenta dramatycznie „rzucającego” ramionami, głową  i  górną częścią  ciała  we  wszystkich  kierunkach,  prawdopodobnie dla  lepszego wizerunku, jako ekstremalną aktywność w tworzeniu świetnej muzyki. Tymczasem inny dyrygent  może  robić  wrażenie  prawie  nieruchomej  twarzy.  Aż  trudno  uwierzyć,  że wyjątkowa  i  dostojna  muzyka  wychodzi  spod  batuty  wirtuoza,  który  wydaje  sie  być obojętnym.  Taki  dyrygent  jest  po  prostu  dynamiczny  bez  bycia  dramatycznym.  Jego miłość do muzyki, wgląd w inspiracje kompozytora i doskonała komunikacja ze swoimi muzykami sprawia, że robi „piorunujące” wrażenie.

Ludzka  aktywność  seksualna,  podobnie,  nie  potrzebuje  być  jawna,  aby  była dynamiczna, nie potrzebuje być tylko erotyczna i silnie emocjonalna, ukierunkowana na egoistyczną przyjemność, aby była intensywnie przeżywana.

Silne  poczucie  własnej  tętniącej  życiem  miłości  do  życia  i  szacunku  dla  życia innych, charakteryzuje osobę dojrzałą o szerokich horyzontach ludzkiej seksualności.

CrMS  jest  systemem  unikalnym,  pozwalającym  w  sposób  satysfakcjonujący  na korzystanie z  naturalnych sposobów regulacji poczęć w oparciu o  cykl  miesiączkowy kobiety,  umożliwiającym                stymulację  kontaktów         seksualnych nieerotycznych    oraz budującym  nowej        jakości                więź            małżeńską         pozwalającą odkryć            głębię     ludzkiej seksualności.

Jan Paweł II w adhortacji Familiaris Consortio [13] twierdzi, że akceptacja cyklu i wejście w  wewnętrzny dialog oznacza rozpoznanie duchowego i cielesnego charakteru małżeńskiej  komunikacji.     Przeżywanie    miłości     osobowej    wymaga    wierności. Odkrywanie  pełni   seksualności  pozwala  doświadczać  wiekszej  czułości  i  odkrywać gotowość   do   wzajemnej   komunii   także   w   wymiarze   fizycznym.   Takie   podejście gwarantuje, że ludzka seksualność jest respektowana i promowana w lojalności i pełnym ludzkim wymiarze. Człowiek jako osoba nie jest używany jako „obiekt”, nie jest łamana jego jedność osobowa – duszy i ciała.

Przypisy:

1                     Natura jest rozumiana  jako istota bytu z jej przypadłościami i ich skutkami.

2                      Profesor Hilgers jako lekarz i  naukowiec  był doceniony przez  Jana  Pawła  II i  od 1985 roku uhonorowany  członkowstwem  w  Papieskiej  Akademii  Życia   (Watykańskie  Towarzystwo  Naukowe założone przez Jana Pawła II w celu podjęcia studiów nad zagadnieniami dotyczącymi obrony życia).

3                     K. Osuch, Pokonać grzech zwycięską rozkoszą

http://mateusz.pl/mt/ko/Krzysztof-Osuch-SJ-Pokonac-grzech-zwycieska-rozkosza.html

4    Prof. Hilgers omawia je w wielu publikacjach. Należą do nich np. Hilgers T. (2004). Creighton Model Fertility Care System – Basic Teaching Skills, Omaha: Pope Paul VI Institute Press; Hilgers T. (2004). Medical and surgical practice of Na ProTechnoliogy, Omaha: Pope Paul VI Institute Press; Hilgers T. (2004). Reproductoive Anatomy and Physiolopgy, A primer for fertility Care Professionals,  Omaha: Pope Paul VI Institute Press; Hilgers T. (2010). The NaProTechnology Revolution – Unleashing the Power in a Woman’s Cycle, New York: Beaufort Books.

5                     Creighton Model Fertility Care System.

6                  The Creighton Model Fertilitry Care TM – System, który pokazuje, że spojrzenie na seks przez pryzmat rozumu (celebrocentric) daje alternatywę w stosunku do kutury erotycznej i prowadzi do integralności seksualnej. System uczy spojrzenia i akceptowania całości ludzkiej seksualności, która jest pokazana w modelu SPICE (spitytual, physical, intellectual, creative, emotional).

7                     Kontakt seksualny traktowany jest w tym artykule jako całość ludzkiej seksualności, jest czymś więcej niż kontakt fizyczny (stosunek płciowy).

8                     T.Hilgers, Creighton Model Fertility care System.

9                   Creighton   Model   Fertility   Care   System   (CrMS)   –   jest   nowym   wyjątkowym   modelem zaawansowanym w edukacji prokreacyjnej. System jest tak zaplanowany, aby uczyć za pomocą dostosowanych ćwiczeń prowadzonych przez odpowiednich trenerów. CrMS posługuje się specjalnie opracowanymi biomarkerami, które umieszcza sie na karcie obserwacji, a które pomagają w obserwacji biologicznych zdarzeń, występujących podczas cyklu menstruacyjnego. CrMS nie jest tylko wystandaryzowanym systemem, ale wykonano również wiele badań poswięconych korelacji różych biomarkerów z podstawowymi fizjologicznymi i patologicznymi zdarzeniami.

Bibliografia:

Benedykt XVI (2009), Caritas in veritatae. http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/encykliki/caritas_in_ veritate_29062009.html

Danielou J. (1994). Trójca Święta i tajemnica egzystencji, Kraków, Znak.

Darowski R. (2008). Filozofia człowieka – zarys problematyki, Kraków: WAM.

Hilgers T. (2004a). Creighton Model Fertility Care System – Basic Teaching Skills, Omaha: Pope Paul VI Institute Press.

Hilgers T. (2004b). Medical and surgical practice of Na ProTechnoliogy, Omaha: Pope Paul VI Institute Press.

Hilgers T. (2004c). Reproductoive Anatomy and Physiolopgy, A primer for fertility Care Professionals, Omaha: Pope Paul VI Institute Press.

Hilgers T. (2010). The NaProTechnology Revolution – Unleashing the Power in a Woman’s Cycle, New York: Beaufort Books.

In Their Own Words: Women Healed, /edited by J. B. Packard, descriptions of diagnoses and treatments by T. Hilgers/,(2004), Omaha: Pope Paul VI Institute Press.

Jan Paweł II (1898). Mężczyzną i niewiastą stworzył ich, Lublin: KUL.

Jan Paweł II (1986). Mężczyzną i niewiastą stworzył ich, Watykan: IBRERIA EDITRICE VATICANA.

Jan Paweł II (1995). Medytacja Jana Pawła II na temat „bezinteresownego daru”, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/inne/medytacja_08021994.html

Jan Paweł II (1980). Katechezy Ojca Świetego Jana Pawła II. Teologia małżeństwa, Kraków: